Hàng loạt kế hoạch sản xuất bị hủy bỏ
Trong khi ngành sản xuất ô tô toàn cầu tăng tốc mạnh mẽ, thì Michigan - cái nôi của ngành công nghiệp ô tô Mỹ - lại chững lại, tiến thoái lưỡng nan như một cục pin đang dần cạn năng lượng.
Để thích ứng với thời cuộc, bang Michigan và các nhà đầu tư đã tung ra các chiến lược ưu đãi nhằm thúc đẩy sản xuất xe điện trong nước. Tuy nhiên, bất chấp mọi nỗ lực, các khoản đầu tư vào quê hương của ngành công nghiệp ô tô Mỹ chỉ dừng ở mức trung bình.
Đáng lo ngại, nhiều dự án sản xuất xe điện, từ nhà máy xe, pin, tái chế đến trạm sạc, liên tục bị hủy trong những năm gần đây.
Theo dữ liệu từ tổ chức vận động việc làm xanh BlueGreen Alliance Foundation, hơn một nửa trong số 89 dự án sản xuất được công bố ở Michigan từ năm 2019 đã bị hủy vào năm 2024 và 2025, trong khi phần còn lại bị hủy trong giai đoạn 2019-2023.
Những vụ hủy bỏ này đồng nghĩa với việc mất đi 25,9 tỷ USD đầu tư và hơn 25.000 việc làm đã được công bố.
Nhà sản xuất pin Trung Quốc Gotion từng lên kế hoạch đầu tư hơn 2 tỷ USD để xây dựng một nhà máy sản xuất pin xe điện, nhưng dự án đã bị trì hoãn và vướng vào kiện tụng.
Khu tổ hợp sản xuất pin BlueOval của Ford cũng bị cắt giảm quy mô vào năm ngoái. Đây là một trong những dự án xây dựng cơ sở sản xuất lớn nhất và đắt đỏ nhất tại Michigan, tổng vốn ban đầu 3,5 tỷ USD cùng cam kết tạo ra 2.500 việc làm. Tuy nhiên, Ford đã thu hẹp kế hoạch xuống còn 2 tỷ USD và 1.700 việc làm. Hãng chuyển hướng tập trung nhiều hơn vào các mẫu xe hybrid vào cuối năm 2023.
Ngay cả General Motors có trụ sở tại Detroit, vốn đầu tư mạnh vào bang và doanh số tại Mỹ trong tháng 5 tăng hơn gấp đôi so với cùng kỳ, cũng buộc phải thu hẹp mảng kinh doanh xe điện.
Tháng 5 vừa qua, General Motors đã bán cổ phần của mình trong dự án nhà máy pin xe điện Ultium Cells 41 GWh sắp xây dựng ở Lansing cho đối tác liên doanh là LG Energy Solution.
Báo động sự sụp đổ hay tạo cơ hội khổng lồ?
Kể từ khi nhậm chức, Thống đốc Michigan Gretchen Whitmer đã đặt chuỗi cung ứng xe điện vào trung tâm chiến lược phát triển kinh tế của bang. Hàng loạt dự án đầu tư vào các nhà máy pin và lắp ráp mới đã được công bố, trong đó nhiều dự án đã chính thức khởi công.
Tuy nhiên, nhiều khoản đầu tư lớn lại vấp phải sự phản đối từ địa phương và sự bất ổn từ phía liên bang, dẫn đến việc bị hủy bỏ hoặc trì hoãn. Một số nhà đầu tư khác thì bị thu hút bởi những khu vực có chính sách hỗ trợ hấp dẫn hơn.
Đơn cử, Ford đã đưa ra quyết định đầu tư vào Khu tổ hợp sản xuất pin BlueOval trong bối cảnh ưu đãi thuế cho sản xuất pin xe điện dường như vẫn an toàn. Tuy nhiên, những ưu đãi này lại bị đe dọa bởi Đạo luật One Big Beautiful Bill Act (OBBBA), khiến sự bất ổn gia tăng và gây lo ngại cho các nhà sản xuất Mỹ.
Phát biểu tại Hội nghị Chính sách Mackinac vào tháng 5, Chủ tịch điều hành Ford - Bill Ford Jr., lưu ý rằng mặc dù công ty có thể thích ứng với bất kỳ điều gì, nhưng quyết định đầu tư được đưa ra dựa trên chính sách đang có hiệu lực tại thời điểm đó.
Kể từ khi Đạo luật OBBBA được thông qua, Ford đã xác nhận nhà máy pin EV tại Michigan của mình vẫn đủ điều kiện nhận ưu đãi thuế sản xuất và đang trên lộ trình bắt đầu sản xuất pin vào năm 2026.
Các khoản ưu đãi thuế sản xuất có thể đã được đảm bảo, nhưng việc chấm dứt ưu đãi thuế dành cho người mua xe điện vào ngày 30/9 dự kiến sẽ ảnh hưởng đến nhu cầu.
“Điều chúng ta biết chắc là chính sách có tác động đến thị trường. Vì vậy, nếu không có sự hỗ trợ, họ sẽ không cần đến nhiều bộ pin và xe như trước nữa”, Aaron Viles - Giám đốc chiến dịch của Electrification Coalition, cho hay.
Trước những cơn gió ngược chính trị và sự bất ổn làm suy yếu nhu cầu, Bob Lee, Chủ tịch khu vực Bắc Mỹ kiêm Giám đốc chiến lược của Tập đoàn pin Hàn Quốc LG Energy Solution, cho rằng dự báo cách đây 4-5 năm về mức tăng trưởng 50%/năm của thị trường rõ ràng là không thực tế. Ông cho biết trong năm qua, thị trường chỉ tăng khoảng 11%, thấp hơn nhiều so với kỳ vọng.
Theo ông, sự bất định và thay đổi đột ngột trong chính sách thuế quan Mỹ thậm chí còn khó đối phó hơn cả mức thuế và việc cắt ưu đãi liên bang.
Trái ngược với quan điểm trên, Pat D’Eramo, Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành của Martinrea International - nhà sản xuất linh kiện ô tô Canada có cơ sở tại Michigan - nhận định: “Đây là giai đoạn thú vị nhất mà tôi từng chứng kiến trong cả sự nghiệp. Sự chuyển dịch này, sự rối ren này, sự hỗn loạn này thực chất là cơ hội khổng lồ. Điều chúng ta cần là thu hút nhiều người tham gia hơn nữa”.
Bất chấp thăng trầm, một cảm giác háo hức vẫn vang vọng khắp ngành công nghiệp xe điện của Michigan. Các gói ưu đãi chắc chắn khiến bang trở thành một địa điểm hấp dẫn cho các doanh nghiệp trong lĩnh vực này.
Dù đã đánh mất một số cơ hội sản xuất vào tay các bang khác, ô tô vẫn là trái tim và linh hồn của Michigan nên bang vẫn đang củng cố lợi thế cạnh tranh sau mỗi lần thất bại.
(Theo PV)
