Nhu cầu lớn nhưng nguồn vốn còn quá nhỏ
Theo tờ trình của Chính phủ, sau hợp nhất với Bà Rịa - Vũng Tàu và Bình Dương, TP.HCM tạo nên một thực thể hành chính - kinh tế đặc biệt, mở ra cơ hội tái cấu trúc không gian phát triển theo tư duy "1 trung tâm, 3 vùng, 1 đặc khu". Tốc độ tăng trưởng phấn đấu 10 - 11%/năm, đến năm 2030 bình quân đầu người đạt khoảng 14.000 - 15.000 USD...
Nhằm hiện thực hóa các mục tiêu trong 5 năm tới, TP.HCM dự kiến mỗi năm cần huy động bổ sung thêm từ 8 - 12 tỉ USD. Để huy động nguồn vốn ngoài ngân sách, TP.HCM phải xây dựng các dự án chiến lược quy mô lớn, thu hút các nhà đầu tư (NĐT) chiến lược có năng lực thực sự...
Theo các đại biểu Quốc hội, nghị quyết sửa đổi Nghị quyết 98/2023 cần tạo hành lang rộng để TP.HCM sáng tạo trong thực tế
ẢNH: NHẬT THỊNH
Đại biểu (ĐB) Trần Hoàng Ngân (TP.HCM) cho hay, quy mô kinh tế của TP đã vượt ngưỡng 120 tỉ USD, để đạt tăng trưởng 10 - 11% thì cần huy động tổng vốn đầu tư xã hội 35 - 40% GDP, tương đương 40 - 50 tỉ USD mỗi năm. Vậy nguồn vốn này lấy từ đâu?
Theo dự toán ngân sách năm 2026, TP.HCM dự toán thu hơn 803.000 tỉ đồng, sau khi nộp về T.Ư và được duyệt bội chi thì còn lại 243.000 tỉ đồng, trong đó chi thường xuyên là 80.000 tỉ đồng, còn lại khoảng 143.000 tỉ đồng (tương đương 3,7 tỉ USD) chi cho đầu tư phát triển. "Con số này quá nhỏ so với nhu cầu", ông Ngân nói.
Giải bài toán trên cho TP.HCM, ông Ngân cho rằng không thể xin thêm tỷ lệ điều tiết ngân sách mà cần có cơ chế huy động nguồn lực. Ông ủng hộ các chính sách được đề xuất tại dự thảo, gồm thu hút NĐT chiến lược, sử dụng nguồn đất có từ TOD, cơ chế thanh toán BT cho NĐT hoặc ưu đãi trong khu thương mại tự do thế hệ mới…Ông cũng nhất trí với việc mở rộng các lĩnh vực thu hút NĐT chiến lược cho TP.HCM, bao gồm y tế chuyên sâu, văn hóa, thể thao, thương mại, môi trường… Song vị ĐB kiến nghị khi cần thiết bổ sung NĐT chiến lược thì HĐND TP.HCM được quyền quyết định, "chứ lại phải làm thủ tục xin Quốc hội nữa thì sẽ trễ".
Đồng quan điểm, ĐB Hoàng Văn Cường (Hà Nội) cho rằng thay vì ghi danh mục thì nên quy định theo hướng NĐT chiến lược là NĐT mới, có khả năng dẫn dắt hoặc giải quyết vấn đề mà TP đang bế tắc; hoặc chỉ xác định trần ưu đãi, còn mức cụ thể do TP.HCM tự quyết. Như vậy, HĐND TP có thể linh hoạt quy định tiêu chí theo từng giai đoạn. "Chúng ta không thể liệt kê tất cả tương lai, điều quan trọng là tạo hành lang rộng để TP.HCM sáng tạo trong thực tế", ông Cường nói.
Về thành lập khu thương mại tự do (FTZ), ĐB Nguyễn Tâm Hùng (TP.HCM) kỳ vọng đây sẽ là mô hình mở đường cho ngành logistics, dịch vụ chất lượng cao và công nghiệp công nghệ cao. Tuy vậy, để mô hình phát huy hiệu quả, tránh bị lợi dụng, ông đề xuất bổ sung 2 yêu cầu. Thứ nhất là có cơ chế kiểm soát dòng tiền và quản lý ngoại hối trong nội bộ FTZ, nhằm phòng ngừa nguy cơ chuyển giá hoặc rửa tiền. Thứ hai là giao cho Chính phủ sớm ban hành bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả vận hành của FTZ, bao gồm giá trị gia tăng sản xuất, tỷ lệ nội địa hóa, việc làm tạo mới, thu ngân sách, lưu lượng hàng hóa và hiệu quả của hải quan.
Đáng chú ý, ĐB Nguyễn Anh Tuấn (TP.HCM) đề cập tới việc TP cần có quỹ đất sạch đủ lớn để thu hút NĐT, thế nhưng việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất theo từng hạn mức quy hoạch dẫn tới bị động, "bó khung" trong quy hoạch sử dụng đất quốc gia và quy hoạch đất chung. Ông kiến nghị phân cấp cho TP.HCM một hạn mức tổng thể, được quyền chuyển đổi mục đích sử dụng đất nhằm tạo quỹ đất sạch như đã nêu; cùng đó, thủ tục lựa chọn NĐT mang tính đặc biệt, chỉ định chẳng hạn.
Cởi trói nguồn lực đất đai
Để giải quyết vướng mắc, ách tắc trong thanh toán hợp đồng BT, bảo đảm quyền lợi của nhà nước và NĐT, Dự thảo sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98 theo hướng mở rộng phạm vi quỹ đất được sử dụng để thanh toán, gồm cả quỹ đất theo hợp đồng BT, đất thuộc diện thu hồi theo luật Đất đai…; đồng thời cho phép UBND TP.HCM thu hồi cả khu đất và giao, cho thuê đất trực tiếp không qua đấu giá, đấu thầu, nhằm đơn giản hóa thủ tục.
Về nguyên tắc thanh toán, dự thảo nghị quyết giữ nguyên như quy định tại Nghị quyết 98, căn cứ theo khối lượng công trình BT được nghiệm thu, kiểm toán; giá đất xác định theo quy định của pháp luật về đối tác công - tư (giá tính thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất được xác định tại thời điểm quyết định giao đất, cho thuê đất).
Tuy nhiên, theo ĐB Trần Hữu Hậu (Tây Ninh), rất nhiều dự án BT NĐT đã hoàn thành, định giá và bàn giao nhưng nhiều năm sau, cơ quan chức năng mới ban hành quyết định giao đất, cho thuê đất và bàn giao quỹ đất thanh toán cho NĐT để thực hiện dự án đối ứng. Điều này khiến NĐT thiệt hại chồng thiệt hại, bởi thời điểm ban hành quyết định giao đất, cho thuê đất và bàn giao quỹ đất thanh toán cách thời điểm ký hợp đồng và cả thời điểm bàn giao công trình quá xa, chênh lệch giá đất giữa 2 thời điểm rất lớn.
Trong khi đó, theo ông Hậu, Nghị định 91 đã tháo gỡ được vướng mắc kéo dài cho những dự án BT trong khu vực Thủ Thiêm, do đó cần được xem xét như một mô hình mẫu cho các trường hợp tương tự để tháo gỡ cho hàng trăm công trình khác tại TP.HCM. Để tháo gỡ vướng mắc cho các dự án BT, bảo đảm công bằng, sòng phẳng và giảm bớt thiệt hại cho NĐT, ĐB Trần Hữu Hậu đề xuất bổ sung quy định "giá tính thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đối với quỹ đất thanh toán theo hợp đồng BT được xác định tại thời điểm ký kết hợp đồng BT".
ĐB Nguyễn Tâm Hùng cũng ủng hộ việc thanh toán các dự án BT bằng quỹ đất, đồng thời quy định làm rõ trách nhiệm thanh toán BT theo đúng quy định của pháp luật tại thời điểm ký hợp đồng. Ông đề nghị bổ sung yêu cầu công khai hóa toàn bộ thông tin về quỹ đất thanh toán, giá trị quỹ đất, phương pháp xác định giá và khối lượng công trình đã được kiểm toán trước khi thực hiện giao đất hoặc cho thuê đất. Đây là cơ chế cần thiết nhằm phòng ngừa rủi ro thất thoát tài sản công, vấn đề từng gây nhiều hệ lụy trong thực tiễn các dự án BT trong cả nước, chứ không riêng gì TP.HCM.
Trước đó, trong văn bản gửi Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA) đã dẫn chứng về bất cập trong tính giá đất dự án BT như trường hợp Công ty MHL. Tháng 11.2016, NĐT này đã ký hợp đồng BT; hoàn thành, bàn giao công trình cho Bộ Quốc phòng vào tháng 2.2018. Nhưng tới tháng 3.2025, UBND TP.HCM mới ban hành quyết định bàn giao khu đất đối ứng tại số 448 Nguyễn Tất Thành cho Công ty MHL. HoREA cũng đề nghị sửa đổi quy định "thời điểm xác định giá đất đối với diện tích đất thanh toán cho hợp đồng BT" là "thời điểm ký hợp đồng BT hoặc thời điểm NĐT hoàn thành bàn giao toàn bộ công trình dự án BT" để bảo đảm nguyên tắc công bằng, bình đẳng, sòng phẳng với cả nhà nước và NĐT dự án BT.
Nợ xấu được kiểm soát, tăng trưởng tín dụng cải thiện
Sáng cùng ngày, Phó thủ tướng thường trực Nguyễn Hòa Bình trình bày báo cáo tóm tắt tổng hợp việc thực hiện một số nghị quyết của Quốc hội khóa XIV và khóa XV về giám sát chuyên đề và chất vấn.
Báo cáo cho thấy, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã tập trung chỉ đạo rà soát, tổng hợp, phân loại, xây dựng phương án và tháo gỡ vướng mắc cho các dự án tồn đọng kéo dài; thực hiện các giải pháp thúc đẩy phục hồi của thị trường trái phiếu doanh nghiệp; xếp hạng tín nhiệm quốc gia được duy trì ở mức tích cực.
Đến cuối tháng 10.2025, tỷ lệ nợ xấu nội bảng được kiểm soát ở mức 1,64%. Tăng trưởng tín dụng toàn hệ thống được cải thiện, bảo đảm đáp ứng nhu cầu vốn tín dụng cho nền kinh tế. Đồng thời triển khai các giải pháp tăng cường quản lý thị trường vàng.
Thủ tướng Chính phủ cũng ban hành nhiều công điện, văn bản chỉ đạo quyết liệt tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội, thị trường bất động sản và triển khai đề án xây dựng ít nhất 1 triệu căn nhà ở xã hội; tập trung ưu tiên đầu tư các dự án hạ tầng chiến lược, đặc biệt là cao tốc Bắc - Nam phía đông, các vành đai Hà Nội, TP.HCM và sân bay Long Thành.
