Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), năm 2021, Nga là một trong những thị trường tiềm năng và tỏa sáng trong bức tranh xuất khẩu cá tra của Việt Nam với giá trị đạt 32,5 triệu USD, tăng 72,5% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, bắt đầu sang năm 2022, xuất khẩu cá tra sang thị trường này lại đang gặp sự cố và ẩn chứa nhiều bất ổn.
Đầu năm nay, có 5 doanh nghiệp cá tra Việt Nam tham gia XK sang thị trường Nga. Tuy nhiên, trong tháng 1/2022, giá trị XK cá tra sang thị trường này đạt 2,18 triệu USD, giảm 29,8% so với cùng kỳ năm 2021.
Năm 2021, chính tác động và ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19 mà nhu cầu NK cá tra phile đông lạnh của Nga từ Việt Nam tăng mạnh.
Năm 2021, Việt Nam là một trong 3 thị trường cung cấp sản phẩm cá thịt trắng lớn nhất cho Nga (sau Argentina và Trung Quốc) và là thị trường độc tôn cung cấp cá tra đông lạnh cho Nga. Từ trước tới nay, các doanh nghiệp cá tra Việt Nam vẫn coi Nga là thị trường nhiều tiềm năng và nhu cầu lớn.
Nguồn: VASEP
Theo bà Tạ Hà, Chuyên gia thị trường cá tra của VASEP, kể từ đầu năm nay, đặc biệt là sau khi Nga mở chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine thì tình hình xuất khẩu cá tra Việt Nam sang thị trường này đang tạm thời bị gián đoán và gặp rất nhiều khó khăn.
Theo báo cáo của VASEP về phản ánh của một số doanh nghiệp lớn xuất khẩu cá tra đi Nga, sau khi các nước phương Tây đưa ra một loạt các biện pháp trừng phạt tài chính nhắm vào các ngân hàng Nga thì đồng Ruble đã giảm gần 30%, xuống mức thấp nhất từ trước tới nay so với đồng USD, với mốc gần 95 Ruble đổi 1 USD trong ngày 1/3.
Do đồng Ruble mất giá mạnh nên nhiều nhà nhập khẩu không muốn trả tiền đơn hàng. Ngoài ra, việc Nga bị hạn chế tiếp cận hệ thống SWIFT khiến tình hình thanh toán qua các ngân hàng của các doanh nghiệp gần như tê liệt, một số nhà nhập khẩu có tài khoản ở các nước khác nhưng việc thanh toán không hề dễ dàng.
Hiện nay, các doanh nghiệp tạm ngưng kí các đơn hàng cá tra xuất khẩu đi Nga cho dù nhiều nhà nhập khẩu vẫn mong muốn tiếp tục hợp tác mà không bị gián đoạn.
Các hãng tàu biển cũng đã thông báo không nhận vận chuyển container hàng đi Nga vì rủi ro rất cao khi các lô hàng có thể bị giữ lại tại Cảng Rotterdam trước khi tới được hai cảng biển lớn của Nga là Saint Petersburg và Vladivostok.
Hơn thế, hiện nay, giá cá tra nguyên liệu tại ĐBSCL đã tăng lên mức 32.000 đồng/kg do khan hiếm. Doanh nghiệp không thể mua được nguyên liệu do giá tăng mạnh.
Nhiều thị trường lớn khác cũng đang có nhu cầu nhập khẩu cá tra lớn tuy nhiên các nhà máy không đủ nguyên liệu cho chế biến, chưa nói tới đủ cá thành phẩm xuất khẩu đi Nga trong bối cảnh căng thẳng chiến sự như hiện nay.
