Doanh nghiệp "nóng mặt" vì bị xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ

Chiều 26.8, tại Liên đoàn thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI TP.HCM) diễn ra diễn đàn Hoàn thiện chính sách tài sản trí tuệ, động lực cho doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, nêu ra thực trạng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.

ẢNH: BTC

Tại diễn đàn, luật sư Mai Thị Thảo (Phó giám đốc Công ty luật TNHH TAT Law Firm) cho biết giá trị thương hiệu có thể chiếm 30 - 50% giá trị doanh nghiệp hoặc cao hơn. Nhưng tại Việt Nam, số liệu từ Cục Sở hữu trí tuệ và Quản lý thị trường cho thấy, tình trạng xâm phạm thương hiệu đang ngày càng nghiêm trọng.

'Chờ được vạ, thì má đã sưng'

Chẳng hạn, năm 2022, có 1.430 vụ xâm phạm quyền về nhãn hiệu bị xử lý. Năm 2024, là 1.256 vụ hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ bị xử lý. Đầu năm 2025, cơ quan chức năng xử lý vi phạm hành chính khoảng 3.270 vụ hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.

Theo luật sư Thảo, từ thực tiễn một số vụ việc, các hình thức xâm phạm phổ biến là đạo nhái bao bì và mẫu mã, giả mạo tên thương mại – đặt tên công ty, cửa hàng gần giống hoặc thêm một số thành tố nhỏ, ký tự để tránh bị coi là trùng hoàn toàn. Một hành vi khác là làm giả kiểu dáng và nhãn hiệu, có doanh nghiệp còn nhanh tay đăng ký nhãn hiệu của doanh nghiệp khác khi "chính chủ" chưa kịp đăng ký.

Luật sư Thảo cho rằng, cần hoàn thiện cơ chế vận hành của tòa chuyên trách về sở hữu trí tuệ, xây dựng cơ chế giám định độc lập, nâng cao chế tài xử phạt hành chính, bổ sung các chế tài mạnh, như tịch thu hàng hóa, đình chỉ hoạt động các công ty vi phạm, hoặc công khai danh tính doanh nghiệp vi phạm…

ẢNH: BTC

Tại diễn đàn, ông Bông Hoa Việt (cố vấn Ban giám đốc Công ty cổ phần Nhựa Bình Minh) cho biết nhiều sản phẩm đã được đăng ký bảo hộ, nhưng nhiều đơn vị lấy tên của công ty, thêm vào một số chi tiết cho khác đi để đăng ký, sử dụng cái tên đó để tiếp cận với hệ thống phân phối, nhà thầu, công trình, ký các hợp đồng.

Khi gặp tình trạng này, Nhựa Bình Minh đã khiếu nại lên các cơ quan chức năng, thậm chí không ngại kiện ra tòa án.

“Về phía doanh nghiệp, để bảo vệ mình, chúng tôi chủ động làm việc với các nhà phân phối, kể cả những nguồn khách hàng tương lai để nói về cách nhận diện đúng sản phẩm của mình. Nhưng thật sự phải nói, càng đấu tranh, chúng tôi càng thấy mệt mỏi. Chờ được vạ, thì má đã sưng”, ông Bông Hoa Việt chia sẻ.

Tương tự, đại diện Yến Sào Khánh Hòa cho biết đơn vị này cũng “khổ sở” vì hàng nhái được bán tràn lan trên các sàn thương mại điện tử, mạng xã hội, với giá rất rẻ; và công ty có một vụ việc từ năm 2022 đến nay chưa được giải quyết xong.

Cũng tại diễn đàn, nhiều đại biểu nêu vấn đề, Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân, T.Ư nhấn mạnh: "Đổi mới sáng tạo, sở hữu trí tuệ, chuyển đổi số, khoa học – công nghệ" là động lực phát triển, đi kèm những chính sách cụ thể từ ưu đãi thuế đến hỗ trợ đăng ký quyền sở hữu trí tuệ". Từ đó, đặt ra vấn đề, doanh nghiệp thực thụ cần được bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ.

Xâm phạm nhãn hiệu tăng theo thời gian

Ông Nguyễn Thành Nam (Phó cục trưởng Cục Quản lý và phát triển thị trường trong nước, Bộ Công thương) cho biết theo thống kê, 6 tháng đầu năm 2025, cả nước đã kiểm tra và xử lý hơn 50.419 vụ việc liên quan đến buôn lậu, hàng giả và vi phạm sở hữu trí tuệ, với giá trị hàng hóa vi phạm lên đến hàng nghìn tỉ đồng. Riêng Iĩnh vực nhãn hiệu, có 1.430 vụ xâm phạm được xử Iý, phạt hơn 18 tỉ đồng, tăng gần 30% so với cùng kỳ năm trước.

Tình trạng hàng hóa giả mạo, nhái thương hiệu không chỉ gây hại cho người tiêu dùng mà còn xâm phạm quyền sở hữu, làm môi trường kinh doanh không lành mạnh, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp chân chính.

ẢNH: BTC

Đặc biệt, vi phạm sở hữu trí tuệ ngày càng tinh vi, chuyển dịch mạnh mẽ sang nền tảng thương mại điện tử và mạng xã hội, với số vụ gia tăng về quy mô và mức độ phức tạp. Thách thức vẫn lớn do thiếu nhận thức và công cụ truy xuất nguồn gốc hiệu quả.

Theo ông Nam, nhà nước đã và đang hoàn thiện hàng loạt chính sách mới, tập trung vào phát triển thị trường trong nước, truy xuất nguồn gốc và bảo vệ sở hữu trí tuệ.

Bộ Công thương đang xây dựng và triển khai các thông tư liên quan đến truy xuất nguồn gốc hàng hóa. Ví dụ, thông tư quy định truy xuất nguồn gốc cho 8 nhóm sản phẩm bắt buộc, như thực phẩm, hàng tiêu dùng... nhằm xây dựng mô hình hợp tác ba bên (Nhà nước - doanh nghiệp - người tiêu dùng) để tăng cường minh bạch.

Dựa trên thực trạng và các chính sách mới, từ góc độ Cục Quản lý và phát triển thị trường trong nước, ông Nam đề xuất một số giải pháp cụ thể như: Triển khai cao điểm truy quét hàng giả, vi phạm sở hữu trí tuệ trên toàn quốc, tập trung vào thương mại điện tử và mạng xã hội, phối hợp với các lực lượng chức năng để xử lý nghiêm.

Ông Nam nhấn mạnh: “Muốn hoàn thiện chính sách, thì điều đầu tiên doanh nghiệp phải hoàn thiện mình, sau đó tự chủ động bảo vệ mình. Thứ 2, cơ quan chức năng tăng cường kiểm tra, quản lý. Thứ 3 là cùng nhau phát triển và người tiêu dùng phải thông minh”.