Siêu dự luật chi tiêu và cắt giảm thuế của ông Trump – được đặt biệt danh là “Một dự luật to và đẹp” – vừa được Hạ viện thông qua sau cuộc tranh luận kéo dài, bao gồm cả bài phát biểu gần 9 tiếng của lãnh đạo phe Dân chủ Hakeem Jeffries.
Nếu các điều khoản ban đầu được giữ nguyên, ngân sách cấp cho Lực lượng Vũ trụ Mỹ sẽ tăng 30% so với năm trước, đạt gần 40 tỷ USD vào năm 2026. Đây là mức tăng rất đáng kể, ngay cả khi so với tổng chiến lược quốc phòng trị giá 1.000 tỷ USD mà chính quyền Trump đang theo đuổi.
Việc tăng ngân sách này không chỉ là đầu tư vào lực lượng mới mẻ, mà còn là bước đi chiến lược nhằm đạt “ưu thế không gian”, trong bối cảnh cạnh tranh quân sự ngoài Trái đất ngày càng rõ rệt.
Bên cạnh ngân sách cho Lực lượng Vũ trụ, Mỹ còn chi 25 tỷ USD cho hệ thống phòng thủ tên lửa nhiều lớp mang tên Golden Dome – chiếm khoảng 1/7 trong tổng mức đầu tư 175 tỷ USD (một số ước tính cho rằng con số thực có thể lên đến 540 tỷ USD).
Golden Dome được xem là “đầu tàu” của chiến lược phòng thủ tên lửa và không gian của chính quyền Trump. Gói đầu tư ban đầu tập trung vào mua sắm các thiết bị đánh chặn như Patriot, nghiên cứu các hệ thống đánh chặn từ không gian, cũng như phát triển cảm biến và hệ thống điều hành – kiểm soát tiên tiến.
Theo Lầu Năm Góc, đây là nền tảng quan trọng cho “kiến trúc tác chiến có khả năng phòng thủ đáng tin cậy trong không gian”. Mục tiêu là giúp Mỹ duy trì và mở rộng ưu thế trước các cường quốc như Trung Quốc – quốc gia mà tướng Chance Saltzman, lãnh đạo Lực lượng Vũ trụ Mỹ, từng cảnh báo đang phát triển năng lực quân sự ngoài không gian với tốc độ “chóng mặt”.
Dự án Golden Dome còn đem lại kỳ vọng đầu tư dài hạn cho các doanh nghiệp quốc phòng và công nghệ không gian, đặc biệt trong bối cảnh NASA phải đối mặt với cắt giảm ngân sách.
Không chỉ đơn thuần là một chương trình quốc phòng, Golden Dome được xem như lời khẳng định lại vai trò dẫn dắt toàn cầu của Mỹ trong kỷ nguyên cạnh tranh không gian mới.
Dự luật mới có liên quan gì đến tham vọng đưa người lên sao Hỏa?
Ngoài ngân sách quốc phòng, dự luật của ông Trump cũng bao gồm nguồn lực cho tham vọng thám hiểm sao Hỏa – giấc mơ được ông chia sẻ với tỷ phú Elon Musk trong giai đoạn từng là đồng minh thân thiết.
Tuy nhiên, quan hệ giữa hai người đã trở nên căng thẳng. Mới đây, Musk gọi dự luật này là “dự luật nô lệ nợ”, đồng thời kêu gọi thành lập một đảng chính trị mới “thực sự vì người dân”.
Cuộc tranh cãi công khai giữa ông Trump và Musk khiến dư luận đặt dấu hỏi về tương lai các hợp đồng chính phủ của SpaceX – công ty đang đóng vai trò then chốt trong chương trình không gian Mỹ.
Dù vậy, tham vọng vươn tới sao Hỏa vẫn nằm trong chương trình nghị sự, cho thấy Nhà Trắng không từ bỏ khía cạnh khám phá không gian bên cạnh mục tiêu quân sự.
Trong khi Mỹ tăng đầu tư, ngành không gian toàn cầu đang có xu hướng gì?
Không chỉ Mỹ, nhiều quốc gia và công ty tư nhân trên thế giới cũng đang đẩy mạnh các hoạt động liên quan đến không gian. Chẳng hạn, startup Space Forge (Vương quốc Anh) đã phóng thành công vệ tinh sản xuất vật liệu giá trị cao ngoài không gian.
Cơ quan Vũ trụ Anh cũng rót 2,5 triệu bảng vào các dự án sử dụng dữ liệu vệ tinh phục vụ công ích như bảo vệ đa dạng sinh học hay giám sát khí methane.
Ở chiều ngược lại, châu Âu đang gặp khó với sứ mệnh ExoMars do các đề xuất cắt giảm ngân sách NASA, có thể khiến dự án tiếp tục trì hoãn đến sau năm 2028.
SpaceX vẫn giữ vai trò nổi bật khi giành hợp đồng phóng vệ tinh thời tiết trị giá 81,6 triệu USD, song công ty này cũng vừa gặp trở ngại trong việc thu hồi mảnh vỡ tên lửa Starship, phải nhờ chính phủ Mexico can thiệp.
Toàn ngành không gian đang biến động mạnh: từ bảo vệ Trái đất, chinh phục hành tinh mới, đến xây dựng thế trận phòng thủ vũ trụ.
Tại sao khoản đầu tư vào không gian lại mang tính chiến lược lâu dài?
Dù dự án Golden Dome còn gây tranh cãi về chi phí và hiệu quả, nhưng với quy mô và tiến độ triển khai kéo dài qua nhiều nhiệm kỳ, nó có thể trở thành một “chốt chặn tài chính”, buộc các chính quyền kế tiếp phải tiếp tục đầu tư để tránh lãng phí.
Từ góc độ doanh nghiệp, đây là cơ hội hiếm có để phục hồi trong bối cảnh ngân sách quốc phòng và không gian bị cắt giảm trong nhiều năm qua.
Đối với chính quyền Trump, khoản đầu tư khổng lồ này không chỉ là di sản chính trị, mà còn thể hiện sự ưu tiên tuyệt đối cho vị thế của Mỹ ngoài không gian – cả về chiến lược quân sự lẫn khoa học.
Trong bối cảnh Trung Quốc, Nga và nhiều quốc gia khác đang cạnh tranh gắt gao, việc tăng tốc chi tiêu có thể tạo ra lợi thế vượt trội nếu được triển khai hiệu quả.
Tuy nhiên, câu hỏi lớn vẫn còn bỏ ngỏ: liệu khoản đầu tư này sẽ thực sự mang lại “ưu thế không gian” cho Mỹ hay chỉ là một “canh bạc ngân sách” với nhiều rủi ro tiềm tàng?
