Người được nhắc tới chính là Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, Đại tá, nhà tình báo Lê Hữu Thúy (1926-2000).
Sinh ra tại Thanh Hóa, năm 17 tuổi, cậu thanh niên Lê Hữu Thúy hăng hái bước vào hàng ngũ cách mạng. Hữu Thuý được lựa chọn để trở thành chiến sĩ tình báo chiến lược với nhiệm vụ ban đầu là học thật giỏi.
Tốt nghiệp đại học ngành Triết học phương Đông lại thông thạo 3 ngoại ngữ Trung - Anh - Pháp, năm 1954 ông được lệnh vào Nam. Tại Sài Gòn, gặp lại những bạn học cũ thời sinh viên như trùm mật vụ Trần Kim Tuyến.
Là một trong những thành viên của lưới tình báo H10 (thuộc Cụm A22), ông cùng đồng đội có nhiệm vụ điều tra, thu thập tin tức, tài liệu có giá trị chiến lược và các kế hoạch chiến dịch của đế quốc Mỹ, Việt Nam Cộng hoà. Ông chịu đựng gian khổ, bám địch lâu dài, đi sâu vào hàng ngũ địch và các giáo phái phản động, thu thập được nhiều tài liệu, tin tức về quân sự, chính trị có giá trị chiến lược cao kịp thời phục vụ cho sự lãnh đạo, chỉ đạo chiến tranh của Đảng và quân đội.
Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Lê Hữu Thúy. (Ảnh tư liệu)
Năm 1969, hoạt động của mạng lưới bị lộ, ông Lê Hữu Thúy bị chính quyền Sài Gòn kết án tù chung thân khổ sai và bị đày ra Côn Đảo. Trước khi xuống tàu, ông được trung tâm chỉ thị tìm mọi cách ra ngoài làm dịch vụ để tiếp tục nhận công tác.
Sau mấy tháng bị giam, ông được người quen có chức vị ở đảo tạo điều kiện ra ngoài, dạy kèm tiếng Anh cho con chúa đảo, vừa làm phụ kế toán cho một tù nhân sắp được ra tù để thay thế người này.
Thời gian này, Hội nghị bốn bên ở Paris có bàn thảo về việc trao đổi tù chính trị. Chính quyền Nguyễn Văn Thiệu âm mưu chuyển tù chính trị của ta thành thường phạm, chống lại việc trao trả, lập danh sách thủ tiêu những người cộng sản kiên cường (số này lên đến hàng chục nghìn).
Khi ấy Nguyễn Văn Thiệu còn trắng trợn thông báo tại hội nghị, số tù chính trị ở đảo chỉ có 5.000 người (ít hơn rất nhiều con số của phái đoàn ta đưa ra). Phía ta lúc ấy chưa có đủ chứng cớ, chưa thuyết phục được dư luận thế giới ủng hộ.
Đầu năm 1973, ông Lê Hữu Thúy được trung tâm giao nhiệm vụ thu thập tài liệu, chứng cớ về số tù chính trị ở đảo để làm căn cứ cho phái đoàn ta trong Hội nghị Paris. Ngày hai buổi, ông giúp việc cho kế toán trưởng. Từ danh sách thực phẩm, ông nắm được số tù khoảng 20.000, trong đó có 17.000 tù chính trị, 3.000 tù thường phạm.
Tuy nhiên đó chưa phải là chứng cớ, cần lấy được tài liệu gốc của chúng mới có sức thuyết phục. Đợi cơ hội, ông Lê Hữu Thúy lên phòng quản đốc xin thêm người làm kế toán, nhân đó tận mắt quan sát tỉ mỉ vị trí tủ hồ sơ mật, những bản kê khai số liệu có dấu đỏ trên bàn viên chánh văn phòng.
Sau nhiều cố gắng, ông Lê Hữu Thúy có trong tay văn kiện về hồ sơ số tù cùng 5 bản điện mật liên lạc giữa Sài Gòn và Côn Đảo ghi rõ số tù đất liền gửi ra, số tù chính trị bị chuyển thành thường phạm, số tù chúng định thủ tiêu...
Những tài liệu quan trọng đó đã được các đồng chí của ông chuyển về trung tâm và chúng ta có đầy đủ chứng cớ để vạch mặt chính quyền Nguyễn Văn Thiệu tại Hội nghị Paris, cũng qua đó, dư luận thế giới lên tiếng ủng hộ cuộc đấu tranh bên bàn Hội nghị của chúng ta.
Tháng 7/1973, theo Hiệp địch Paris, địch buộc phải trao trả Lê Hữu Thúy về vùng giải phóng Lộc Ninh. Ông trở tiếp tục chiến đấu trong đội hình Lữ đoàn 316 tham gia chiến dịch Hồ Chí Minh,
Năm 1996, ông Lê Hữu Thúy được Đảng, Nhà nước tuyên dương danh hiệu Anh hùng Lực lượng Vũ trang Nhân dân. Năm 2000, ông từ biệt cõi đời trong niềm tiếc thương của đồng chí, đồng đội và lớp cán bộ, chiến sỹ kế tiếp sự nghiệp của ông.
Thiếu tướng tình báo Vũ Ngọc Nhạ từng nhận xét về ông: “Ông Lê Hữu Thúy khi đương chức phụ tá thông tin chiêu hồi của Nguyễn Văn Thiệu là một trong những chiến sỹ tình báo trong lưới (H10-A22) lập công đặc biệt xuất sắc”.
