Theo BGR, lịch sử nhân loại giống như một bức tranh khổng lồ còn thiếu nhiều mảnh ghép do các văn bản cổ bị hư hại theo thời gian. Giờ đây, một mô hình AI đột phá có tên Aeneas, được phát triển bởi Google DeepMind và các nhà sử học, hứa hẹn sẽ lấp đầy những khoảng trống đó, giúp chúng ta hiểu về quá khứ một cách chính xác và nhanh chóng chưa từng thấy.
AI mới của Google vén màn lịch sử bị chôn vùi của nhân loại
Trong nhiều thế kỷ, các nhà sử học đã phải đối mặt với một thách thức lớn đến từ các văn bản cổ từ thời La Mã thường được tìm thấy trong tình trạng hư hỏng nặng, bị vỡ thành nhiều mảnh hoặc mờ chữ. Việc phục dựng chúng giống như giải một câu đố cực khó, đòi hỏi sự suy luận và so sánh cực kỳ công phu. Nhưng một công nghệ mới đang sẵn sàng thay đổi cuộc chơi.
Những văn bản cổ đang được giải mã bằng AI Aeneas của Google DeepMind
ẢNH: CHỤP MÀN HÌNH NEOWIN
Được đặt theo tên một nhân vật thần thoại Hy Lạp-La Mã, Aeneas là một mô hình AI được hợp tác phát triển bởi các nhà sử học từ đại học Nottingham (Anh) và các nhà khoa học của Google DeepMind. Nó được huấn luyện để làm công việc mà các nhà sử học vẫn làm là tìm kiếm các "điểm tương đồng" (về từ ngữ, ngữ pháp, bối cảnh) từ một cơ sở dữ liệu khổng lồ gồm 176.000 bản khắc La Mã để suy luận ra những phần còn thiếu.
Điểm khác biệt là trong khi con người có thể mất hàng tuần cho đến nhiều tháng dài, thì Aeneas có thể thực hiện công việc này chỉ trong nháy mắt.
Liệu AI có đáng tin cậy?
Một trong những lo ngại lớn nhất với AI tạo sinh là khả năng "ảo giác" - tự tạo ra thông tin sai lệch. Nếu muốn tìm hiểu lịch sử một cách chính xác, việc AI "bịa" ra quá khứ sẽ gây ra những hậu quả nghiêm trọng.
Để kiểm chứng độ tin cậy, nhóm nghiên cứu đã thử thách Aeneas với một nhiệm vụ khó khăn là xác định niên đại của "Res Gestae Divi Augusti", một văn bản La Mã nổi tiếng được khắc tại Đền thờ Augustus ở Thổ Nhĩ Kỳ. Kết quả đáng kinh ngạc khi AI Aeneas đã đưa ra hai khoảng thời gian khả dĩ và cả hai đều trùng khớp hoàn toàn với những nhận định của hầu hết nhà sử học hàng đầu hiện nay.
Tuy nhiên, khám phá quan trọng nhất của nghiên cứu không phải là AI có thể thay thế con người, mà là sự kết hợp giữa hai bên tạo ra sức mạnh vượt trội. Khi cho 23 nhà sử học làm việc cùng với Aeneas, kết quả cho thấy:
- Năng suất của các nhà sử học được đẩy nhanh đáng kể.
- Họ có thể khám phá ra những mối liên kết mới mà trước đây chưa từng nghĩ tới.
- Một nhà sử học sử dụng Aeneas đưa ra kết quả chính xác hơn so với khi chỉ có AI hoặc chỉ có con người làm việc một mình.
Công nghệ này không chỉ giúp giải mã các văn bản cổ, mà còn mở ra một phương pháp nghiên cứu lịch sử hoàn toàn mới, giúp chúng ta thấu hiểu quá khứ sâu sắc hơn để định hình một tương lai tốt đẹp hơn.
