2025 - Năm bản lề của thị trường chứng khoán. (Ảnh minh hoạ: Khải Nguyên).
2025 có thể được xem là một năm nhiều cảm xúc đối với nhà đầu tư, đưa cộng đồng từ bất ngờ này đến bất ngờ khác. Tuy nhiên, vượt lên trên diễn biến giá ngắn hạn, thị trường chứng khoán Việt Nam trong năm nay ghi nhận một chuỗi sự kiện có tác động lan tỏa và để lại dấu ấn dài hạn, từ vị thế thị trường trên bản đồ đầu tư quốc tế, hạ tầng kỹ thuật, năng lực vận hành, quy mô dòng tiền thực tế, đến hoạt động huy động vốn, công cụ đầu tư và khung chính sách hỗ trợ thị trường vốn.
Bước ngoặt nâng hạng sau 7 năm chờ đợi
Rạng sáng ngày 8/10 (theo giờ Việt Nam), tổ chức xếp hạng thị trường FTSE Russell chính thức công bố thị trường chứng khoán Việt Nam được nâng hạng từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi thứ cấp. Đây là cột mốc mang tính lịch sử, khép lại hơn 7 năm Việt Nam nằm trong danh sách theo dõi nâng hạng kể từ tháng 9/2018.
Trước thời điểm công bố, hiệu ứng nâng hạng đã phản ánh sớm vào thị trường, thể hiện qua việc thanh khoản bùng nổ, nhiều phiên giao dịch vượt trội so với mặt bằng trung bình các năm trước. Sau khi thông tin chính thức được phát đi, thanh khoản hạ nhiệt, phản ánh tâm lý đón đầu thông tin đã diễn ra từ trước đó.
Dù vậy, ý nghĩa của việc nâng hạng không nằm ở phản ứng ngắn hạn của dòng tiền. Việc được FTSE Russell xếp vào nhóm thị trường mới nổi thứ cấp đưa thị trường chứng khoán Việt Nam sang một mặt bằng đánh giá mới về quy mô, mức độ mở cửa, khả năng tiếp cận của nhà đầu tư nước ngoài và chuẩn mực vận hành.
Theo nhiều dự báo, khi quyết định nâng hạng chính thức có hiệu lực vào tháng 9/2026, Việt Nam có thể thu hút thêm từ vài tỷ đến cả chục tỷ USD trong trung và dài hạn, bao gồm cả dòng vốn thụ động từ các ETF và dòng vốn chủ động từ các quỹ đầu tư toàn cầu.
Hạ tầng mới, luật chơi mới
Nâng hạng thị trường là hệ quả của một nỗ lực từng cơ quan quản lý cho đến thị trường. Những nút thắt từng bước được tháo gỡ. Không dừng lại ở đó, thị trường giải quyết nhiều tồn đọng trước đó. Ngày 5/5, thị trường chứng khoán Việt Nam chính thức vận hành hệ thống công nghệ thông tin KRX, thay thế nền tảng giao dịch cũ sau hàng chục năm chuẩn bị. Đây là một trong những sự kiện hạ tầng quan trọng nhất của thị trường trong nhiều năm, tác động trực tiếp đến toàn bộ hoạt động giao dịch, thanh toán và quản lý rủi ro.
Việc đưa KRX vào vận hành mang ý nghĩa nền tảng đối với cấu trúc thị trường. Hệ thống mới nâng cao năng lực xử lý lệnh, chuẩn hóa dữ liệu, đồng bộ hóa vận hành giữa các sở giao dịch và các thành viên thị trường, qua đó giảm thiểu rủi ro kỹ thuật và tăng độ ổn định trong điều kiện thanh khoản cao.
Cùng với KRX, Cơ chế CCP (Central Counterparty - Đối tác bù trừ trung tâm) cũng đang gấp rút triển khai để đi vào hoạt động. Tới đây, thị trường kỳ vọng có thể từng bước triển khai các cơ chế và sản phẩm giao dịch mới như rút ngắn chu kỳ thanh toán, tiến tới giao dịch trong ngày (T+0), bán khống có bảo đảm và mở rộng các sản phẩm phái sinh...
Đây đều là những yếu tố quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, tính thanh khoản và khả năng quản trị rủi ro, đồng thời đáp ứng các tiêu chí nâng hạng trong các đánh giá quốc tế tiếp theo.
Một năm của những con số kỷ lục về điểm số, thanh khoản, dòng tiền
Khi thị trường kỳ vọng vào nhiều câu chuyện, 2025 ghi dấu bằng những cột mốc kỷ lục. Trong cùng một năm, thị trường đồng thời xác lập các mức cực trị về điểm số, thanh khoản và giao dịch của khối ngoại, phản ánh quy mô và mức độ tham gia của dòng tiền đã mở rộng đáng kể so với các chu kỳ trước.
Trong năm, VN-Index đóng cửa mức cao nhất lịch sử tại 1.782,82 điểm vào ngày 24/12. Trong phiên sau đó, chỉ số từng có thời điểm vượt ngưỡng 1.800 điểm, lên đỉnh 1.805,93 điểm. Đà tăng chủ yếu xuất phát từ một số nhóm cổ phiếu vốn hoá lớn như "họ Vin" (VIC, VHM, VRE), hay "họ GELEX" (GEE, GEX, VIX).
Song song với điểm số, thanh khoản trên HOSE cũng thiết lập kỷ lục mới, khi giá trị giao dịch trong một phiên đạt hơn 78.100 tỷ đồng vào ngày 5/8, tương ứng trên 2,8 tỷ đơn vị. Thanh khoản duy trì ở mặt bằng cao trong quý III nhờ sự tham gia sâu rộng của dòng tiền trong nước, bao gồm cả nhà đầu tư cá nhân và các tổ chức, cũng như vai trò ngày càng rõ nét của hoạt động tự doanh tại các công ty chứng khoán. Tính đến cuối tháng 11, Việt Nam đã có gần 11,6 triệu tài khoản giao dịch chứng khoán, tăng gần 2,3 triệu tài khoản so với thời điểm đầu năm 2025.
Ở chiều ngược lại, khối ngoại ghi nhận mức bán ròng lũy kế lớn nhất từ trước đến nay, với giá trị bán ròng cho tới ngày 26/12 trên toàn thị trường đạt khoảng 135.000 tỷ đồng. Luỹ kế trong 5 năm kể từ khi chứng khoán Việt Nam bước vào pha rút ròng đầu năm 2020, khối ngoại đã rút ròng hơn 300.000 tỷ đồng.
Dù chịu áp lực bán ròng lớn, thị trường vẫn vận hành ổn định và duy trì thanh khoản cao, phản ánh nội lực đã được cải thiện rõ rệt so với các giai đoạn trước, khi biến động của khối ngoại thường tạo ra ảnh hưởng lớn hơn đến xu hướng thị trường.
Lần đầu tiên xuất hiện doanh nghiệp vốn hóa triệu tỷ đồng
Không chỉ dừng lại ở những con số kỷ lục vừa nêu, lần đầu tiên chứng khoán Việt Nam chứng kiến một doanh nghiệp đạt quy mô vốn hóa trên 1 triệu tỷ đồng. Kỷ lục được thiết lập bởi Tập đoàn Vingroup, trong bối cảnh cổ phiếu VIC có một năm thăng hoa.
Trong phiên giao dịch ngày 28/11, giá cổ phiếu VIC lên mức 130.200 đồng/cổ phiếu, qua đó đưa vốn hóa thị trường của Vingroup vượt mốc 1 triệu tỷ đồng, giúp tập đoàn trở thành doanh nghiệp Việt Nam đầu tiên đạt được quy mô vốn hóa này trên thị trường chứng khoán.
Đà tăng của cổ phiếu VIC chưa dừng lại sau đó, khi thị giá tiếp tục leo lên vùng 170.000 đồng/cổ phiếu, đưa vốn hóa Vingroup vượt 1,3 triệu tỷ đồng, trước khi điều chỉnh trong các phiên kế tiếp.
Cùng với diễn biến của cổ phiếu VIC và nhóm cổ phiếu “họ Vin”, quy mô tài sản của ông Phạm Nhật Vượng, Chủ tịch Hội đồng quản trị Vingroup, cũng gia tăng mạnh, đưa ông lần đầu tiên lọt vào top 100 người giàu nhất thế giới, theo thống kê của Forbes.
Việc xuất hiện doanh nghiệp vốn hóa triệu tỷ đồng không chỉ là dấu mốc riêng của Vingroup, mà còn giúp mở rộng quy mô vốn hóa của chứng khoán Việt Nam trong năm 2025 trong bối cảnh thị trường được nâng tầm với mặt bằng mới về điểm số, thanh khoản.
IPO sôi động trở lại với một hành lang thông thoáng
Để tạo tiền đề cho sự phát triển thị trường trong chu kỳ mới với sự đa dạng về hàng hoá, năm 2025 đánh dấu sự trở lại rõ nét của hoạt động IPO sau nhiều năm im ắng. Nhóm chứng khoán IPO sôi động nhất với các thương vụ IPO của Chứng khoán Kỹ Thương (TCBS – mã: TCX), Chứng khoán VPBank (VPBankS – mã: VPX) và Chứng khoán VPS (mã: VCK), trở thành những điểm nhấn lớn của thị trường sơ cấp.
Không chỉ mang ý nghĩa biểu tượng, các đợt IPO này còn nổi bật ở giá trị huy động lớn, với tổng quy mô ước tính hàng chục nghìn tỷ đồng. Trong đó, VPBankS cao nhất với giá trị gần 13.000 tỷ đồng. Quy mô này vượt xa mặt bằng IPO trong nước nhiều năm trước, đồng thời đưa Việt Nam trở lại nhóm thị trường có hoạt động chào bán đáng chú ý tại Đông Nam Á, sau thời gian dài gần như vắng bóng trên bản đồ khu vực.
Sau IPO, các công ty tiếp tục đưa cổ phiếu lên giao dịch và niêm yết ngay trong cuối năm, hoàn tất chu trình huy động vốn trên thị trường chứng khoán. Việc quy trình IPO – niêm yết được triển khai trong thời gian ngắn phản ánh khả năng hấp thụ vốn của thị trường đã được cải thiện rõ rệt.
Một yếu tố quan trọng thúc đẩy làn sóng IPO trong năm 2025 đến từ cải cách thủ tục của cơ quan quản lý, khi cho phép thực hiện đồng thời thủ tục IPO và đăng ký niêm yết, qua đó rút ngắn đáng kể thời gian đưa cổ phiếu lên sàn so với trước.
Quan trọng hơn, các thương vụ IPO trong năm 2025 được xem là tín hiệu mở đầu cho một làn sóng IPO mới trong giai đoạn 2026–2027, khi nhiều doanh nghiệp lớn đã công bố hoặc đang triển khai kế hoạch như Hạ tầng Gelex, Nông nghiệp Hòa Phát, Bách Hóa Xanh, Chứng khoán Kafi, ACBS...
Không dừng lại ở đó, thị trường niêm yết còn có thêm một lượng hàng hoá chất lượng khác khi các công ty thực hiện chuyển sàn từ thị trường UPCoM sang sàn HOSE như Lọc hoá dầu Bình Sơn (Mã: BSR), Hàng tiêu dùng Masan (Masan Consumer, Mã: MCH), Taseco Land (Mã: TAL)...
Đa dạng chỉ số và công cụ đầu tư
Song song với lượng hàng hoá mới từ IPO và chuyển sàn như kể trên, việc thị trường có thêm các rổ chỉ số mới là tiền đề, mở ra cơ hội cho việc đa dạng hoá sản phẩm giao dịch trên thị trường. Trong tháng 11, Sở Giao dịch Chứng khoán TP HCM đưa vào vận hành loạt chỉ số đầu tư mới gồm VNMITECH, VN50 Growth, VNDIVIDEND và VNSHINE. Trên thị trường chứng khoán phái sinh, hợp đồng tương lai với rổ chỉ số VN100 cũng được triển khai.
Việc ra mắt các chỉ số mới cho thấy thị trường chứng khoán Việt Nam đang dần vượt ra khỏi cách tiếp cận truyền thống chỉ dựa trên một số chỉ số vốn hóa lớn nhất định. Thay vào đó, hệ thống chỉ số được mở rộng theo các tiêu chí chuyên biệt hơn như ngành nghề, tăng trưởng, cổ tức và chất lượng doanh nghiệp, giúp nhà đầu tư có thêm công cụ tham chiếu phù hợp với nhiều chiến lược đầu tư khác nhau.
Về dài hạn, các chỉ số này là nền tảng cho sự phát triển của các sản phẩm đầu tư thụ động, đặc biệt là ETF và các tổ chức đầu tư theo chỉ số. Việc HOSE ra mắt loạt chỉ số mới trong năm 2025 vì vậy không chỉ mang ý nghĩa kỹ thuật, mà còn phản ánh sự hoàn thiện dần của hệ sinh thái sản phẩm.
Những phân tích trên đã cho thấy rằng thị trường chứng khoán Việt Nam đã có sự biến chuyển lớn cả về lượng và chất. Nhưng thị trường vẫn cần thêm có những yếu tố để đảm bảo tính ổn định dòng tiền và tâm lý của nhà đầu tư. Ngày 10/12, tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội chính thức thông qua Luật Thuế Thu nhập cá nhân sửa đổi với nhiều nội dung liên quan trực tiếp đến hoạt động đầu tư chứng khoán. Đây là sự kiện chính sách quan trọng, khép lại năm 2025 với một khuôn khổ pháp lý rõ ràng hơn cho thị trường vốn.
Luật mới giữ ổn định cơ chế đánh thuế đối với giao dịch cổ phiếu, tiếp tục áp dụng thuế suất 0,1% trên giá chuyển nhượng theo từng lần giao dịch. Đồng thời, luật bổ sung các ưu đãi thuế đối với quỹ mở và quỹ đầu tư, hướng tới khuyến khích đầu tư trung và dài hạn thông qua các kênh đầu tư chuyên nghiệp.
Bên cạnh đó, luật làm rõ cơ chế đánh thuế đối với thu nhập từ đầu tư vốn, chuyển nhượng phần vốn, thừa kế và quà tặng là chứng khoán, cũng như thu nhập từ chuyển nhượng tài sản số.
Dù các quy định này có hiệu lực từ năm 2026, việc luật được thông qua trong năm 2025 giúp thị trường giảm bớt bất định về chính sách thuế, qua đó hỗ trợ tâm lý nhà đầu tư và kế hoạch huy động vốn của doanh nghiệp trong giai đoạn tiếp theo.
