Campuchia hiện là nhà cung cấp hạt điều lớn nhất cho Việt Nam trong 10 tháng đầu năm nay. Ảnh: Khmer Times
Đó là hạt điều.
Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, tính đến hết tháng 10/2025, Việt Nam chỉ 4.01 tỷ USD để nhập 2,6 triệu tấn hạt điều thô, tương ứng tăng 38,1% về giá trị và 13,8% về lượng so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, Campuchia chính là nguồn cung hạt điều lớn nhất cho nước ta, khi chiếm gần 39%. Kế tiếp là ba thị trường Bờ Biển Ngà, Nigeria và Ghana.
Trên thực tế, giá nhập điều bình quân trong thời gian qua đạt 1.523 USD mỗi tấn, cao hơn 21%. Điều này cho thấy chi phí đầu vào leo thang. Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, mặc dù chưa vượt mức 4,1 tỷ USD (năm 2021) nhưng kim ngạch nhập khẩu hạt điều năm nay của nước ta vẫn thuộc nhóm cao nhất lịch sử. Hơn nữa, việc Việt Nam chi hơn 4 tỷ USD để nhập khẩu điều trong 10 tháng đầu năm nay cũng cho thấy áp lực chi phí nguyên liệu với doanh nghiệp chế biến, nhất là khi có 80% - 90% hạt điều thô cần phải nhập khẩu để phục vụ nhu cầu xuất khẩu.
Tuy nhiên, ở chiều ngược lại, kim ngạch xuất khẩu nhân điều của Việt Nam trong 10 tháng đạt khoảng 4,25 tỷ USD, tức là gần tương đương với kim ngạch nhập khẩu. Theo các chuyên gia, cán cân thương mại cho thấy biên lợi nhuận ngành điều vẫn còn mỏng; trong khi giá trị gia tăng lại chủ yếu đến từ khâu bóc tách, chế biến và đóng gói.
Vì sao Việt Nam phải nhập khẩu nhiều hạt điều?
Việt Nam hiện là quốc gia xuất khẩu hạt điều lớn nhất thế giới. Ảnh: VGP
Ngày 28/10, tại Hội nghị điều quốc tế của Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas), nhiều chuyên gia thông tin rằng, Việt Nam là trung tâm chế biến, nhập khẩu trên 65% sản lượng điều thô và chiếm hơn 80% lượng nhân điều xuất khẩu của thế giới trong nhiều năm qua. Dù là hiện là quốc gia xuất khẩu hạt điều lớn nhất thế giới và giữ vững vị trí này trong nhiều năm liên tiếp, nhưng ngành điều của Việt Nam vẫn đang gặp khó khăn.
Tại hội nghị trên, ông Vũ Thái Sơn, Chủ tịch HĐQT CTCP Long Sơn, Chủ tịch Hội Điều Đồng Nai, cho biết, khó khăn lớn nhất của doanh nghiệp chế biến điều nhân của Việt Nam hiện nay là giá nhập khẩu điều thô quá cao. Thậm chí, có thời điểm giá nguyên liệu lại tăng nhanh hơn cả giá bán điều nhân xuất khẩu. Theo ông, tình trạng này dẫn đến nhiều nhà máy chế biến điều nhân bị thua lỗ và thậm chí phá sản. Do đó, các nhà cung cấp điều thô cần xem xét lại điều chỉnh giá bán nguyên liệu, bởi nếu cứ bán với giá cao thì các nhà sản xuất chế biến không thể mua nổi.
Bên cạnh đó, tại Hội nghị, đại diện của một doanh nghiệp xuất khẩu hàng đầu cho biết, mỗi năm Việt Nam hiện cần hơn 3,5 triệu tấn điều thô cho chế biến. Tuy nhiên, trong nước chỉ cung ứng được hơn 300.000 tấn, do đó số còn lại phải nhập khẩu từ các nước bạn. Nhưng trong thời gian gần đây, nhập khẩu điều tại thị trường châu Phi, lại gặp nhiều khó khăn, vì nhiều nước cấm xuất khẩu, tăng thuế xuất khẩu điều thô... để giữ lại tự chế biến, cũng như tăng thêm giá trị.
Ngành điều Việt Nam có thể cán mốc xuất khẩu 5 tỷ USD
Theo Vinacas, để cải thiện cán cân thương mại, ngành điều Việt Nam cần mở rộng vùng nguyên liệu trong nước, đồng thời đẩy mạnh chế biến sâu (bao gồm sản phẩm rang sẵn, hữu cơ, đóng gói cao cấp); xây dựng thương hiệu quốc gia cho hạt điều Việt Nam. Hơn nữa, quý IV là thời điểm mà những nhà nhập khẩu toàn cầu tăng mua nhiều để phục vụ cho mùa lễ hội cuối năm như Giáng sinh, Tết Dương lịch và Tết Nguyên đán. Dự kiến, nhu cầu tiêu thụ các loại hạt (đặc biệt là hạt điều) sẽ tăng mạnh ở các thị trường lớn như Mỹ, EU và Trung Quốc.
Vinacas nhận định rằng, với đà tăng trưởng như hiện nay, cùng với "cú hích" từ mùa tiêu thụ cuối năm, ngành điều Việt Nam hoàn toàn có cơ sở để cán mốc 5 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu năm 2025, vượt xa mục tiêu ban đầu đề ra. Con số này không chỉ khẳng định vị thế dẫn đầu của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu mà còn mở ra triển vọng phát triển mạnh mẽ hơn cho ngành nông sản chế biến chất lượng cao trong giai đoạn tới.
