Bước dịch chuyển mới: Điện tử vượt dệt may, giày dép trong xuất khẩu sang Mỹ

Báo cáo “Tiêu điểm Bất động sản công nghiệp 2025: Bước chuyển để tăng trưởng”, do Savills Việt Nam vừa công bố cho thấy, trong 10 tháng đầu năm 2025, vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) cho lĩnh vực sản xuất là khoảng 18,22 tỷ USD; chiếm gần 60% tổng vốn FDI vào Việt Nam (31,52 tỷ USD).

Bắc Ninh đang là nơi thu hút FDI sản xuất đăng ký mới lớn nhất nước, chiếm khoảng 13,8% tổng vốn. Xếp sau là Hải Phòng, Đồng Nai, Hưng Yên với tỷ lệ lần lượt là 10,5%, 9,8% và 7%.

Về phía nhà đầu tư, trong 10 tháng năm 2025, Trung Quốc đứng đầu khi đầu tư vào 406 dự án sản xuất mới (chiếm 33% tổng số dự án), tổng số vốn là 2,6 tỷ USD. Tiếp đó là Singapore với 178 dự án (chiếm 21%), 1,7 tỷ USD. Hong Kong (Trung Quốc) xếp thứ ba với 199 dự án, chiếm 19%.

Nếu phân loại vốn FDI sản xuất theo ngành, mảng điện tử đang dẫn đầu khi thu hút 1,5 tỷ USD với 148 dự án; chế tạo kim loại theo sau với 1,2 tỷ USD từ 181 dự án; thiết bị điện có 730 triệu USD với 87 dự án; cao su và nhựa có 179 dự án với 663 triệu USD … 

Theo ông John Michael Campbell, Giám đốc Bộ phận Dịch vụ Bất động sản Công nghiệp Savills Việt Nam, riêng lĩnh vực sản xuất - chế biến chiếm gần 60% tổng vốn đăng ký mới, phản ánh xu hướng dịch chuyển sang các ngành giá trị cao như điện tử, thiết bị công nghệ và bán dẫn. Đây là yếu tố quan trọng giữ vững sức hút của Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu còn nhiều biến động.

Cũng theo đại diện tổ chức này, hạ tầng tiếp tục là nhân tố tạo khác biệt. Việc mở rộng cụm cảng Cái Mép - Thị Vải cùng các tuyến đường bộ liên vùng giúp rút ngắn thời gian vận chuyển và mở ra khả năng tiếp nhận các ngành sản xuất có yêu cầu cao về logistics.

Ông đánh giá Việt Nam đang chứng kiến sự dịch chuyển của một số nhóm ngành chiến lược, bao gồm sản xuất điện tử chuyên sâu, thiết bị công nghiệp và trung tâm dữ liệu, theo hướng mở rộng quy mô hoạt động.

Sự dịch chuyển ngành tại Việt Nam cũng được nhìn rõ hơn qua phân tích từ HSBC.

Theo đó, vào năm 2013, 60% hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ thuộc các ngành công nghiệp sản xuất nhẹ, như dệt may, giày dép và sản phẩm đồ chơi. Khi đó, các sản phẩm điện tử chỉ chiếm khoảng 13%.

Tuy nhiên, xu hướng đã thay đổi khá nhanh và xuất khẩu điện tử ghi nhận mức tăng trưởng theo cấp số nhân. Tỷ trọng hàng điện tử từ mức chỉ bằng khoảng 1/7 so với nhóm hàng công nghiệp sản xuất nhẹ vào năm 2013, đã tăng lên gần tương đương vào năm 2024.

Từ đầu năm 2025, nhóm hàng điện tử đã vượt nhóm hàng công nghiệp sản xuất nhẹ để trở thành mặt hàng xuất khẩu hàng đầu sang thị trường Mỹ.

Các chuyên gia của HSBC đánh giá, sự dịch chuyển này phù hợp với sự tiến bộ của Việt Nam khi nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị công nghệ. Kể từ khi căng thẳng thương mại Mỹ - Trung gia tăng, Việt Nam đã gia tăng vị thế trong khâu lắp ráp hoàn thiện đồ điện tử, chuyên về các sản phẩm điện tử tiêu dùng hoàn chỉnh.

Nhờ sự đầu tư liên tục của Samsung từ sớm, từ năm 2007, Việt Nam đã chuyển mình thành một trung tâm sản xuất lớn, đảm nhận khoảng một nửa sản lượng điện thoại thông minh của tập đoàn này.

Mặc dù vẫn chưa vượt qua được Trung Quốc, nhưng thị phần xuất khẩu các ngành hàng liên quan đến điện thoại của Việt Nam đã tăng mạnh, trong chưa đầy 15 năm, từ mức gần như bằng 0.

Bên cạnh điện tử tiêu dùng, vai trò của Việt Nam cũng ngày càng trở nên quan trọng hơn trong sản xuất chip xử lý (ICs), một phân khúc có giá trị gia tăng cao hơn so với chỉ lắp ráp điện tử. Điều này nhờ vào đầu tư của Intel, một trong những tập đoàn sản xuất chip hàng đầu thế giới.

Cùng với đó, mặc dù giảm so với mức cao của cùng kỳ năm ngoái, song dòng vốn FDI vào lĩnh vực sản xuất hiện xấp xỉ mức trung bình trước đại dịch Covid-19. Trong đó, dòng vốn từ Trung Quốc đại lục và Mỹ đã tăng đáng kể, theo HSBC.

Ông John Michael Campbell cho rằng, năm 2026 sẽ mang ý nghĩa bản lề đối với thị trường công nghiệp Việt Nam khi triển vọng sản xuất cải thiện, môi trường đầu tư ổn định và hệ thống kết nối, từ cảng biển, năng lượng đến hạ tầng số được củng cố rõ nét hơn.

Cũng theo ông, quá trình chuyển đổi sản xuất đánh dấu sự dịch chuyển từ tăng trưởng dựa trên chi phí sang tăng trưởng dựa trên năng lực hệ thống, trong đó hạ tầng, năng lượng và dữ liệu vận hành đồng bộ để phục vụ các ngành sản xuất sẽ có tiêu chuẩn ngày càng cao.