Thông tin trên được Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan đưa ra tại phiên giải trình về việc phòng, chống thuốc giả , thực phẩm giả, sáng 21/8.
Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan.
Bộ trưởng cho biết, Tổ chức Y tế Thế giới đã có những báo cáo đánh giá về sức khỏe cộng đồng đối với hệ thống y tế và vấn đề kinh tế với việc để xảy ra tình trạng thuốc giả.
" Tổ chức Y tế Thế giới nhận định không quốc gia nào miễn nhiễm với vấn nạn này, tình trạng thuốc giả xảy ra trên tất cả các quốc gia trên thế giới. Chúng ta không tránh được thực tiễn, nhưng quan trọng là tinh thần, thái độ và cách ứng xử của chúng ta đối với hiện tượng này như thế nào" , bà Đào Hồng Lan phát biểu.
Dẫn số liệu của Tổ chức Y tế Thế giới, Bộ trưởng Đào Hồng Lan cho biết ước tính 10% thuốc tại các nước thu nhập thấp hoặc trung bình là kém chất lượng hoặc giả mạo.
" Tỷ lệ thuốc giả, kém chất lượng có thể lên đến 50% đối với thuốc bán qua mạng. Đây là thông tin để có thể tìm giải pháp cần phải tập trung chống các loại thuốc giả. Với thuốc giả ở các nước kém phát triển, thu nhập thấp, thường gồm rất nhiều loại, trong đó tập trung vào thuốc phòng, chống các bệnh mãn tính như: tim mạch, ung thư, kháng sinh, vaccine… gây hậu quả rất nghiêm trọng ", Bộ trưởng Y tế đề cập.
Nhận thức được vấn đề này, Bộ Y tế đã tham mưu xây dựng luật và triển khai nhiều giải pháp.
Cụ thể, theo Bộ trưởng Đào Hồng Lan, quy định của Luật Dược nêu rõ, 100% các lô vaccine và sinh phẩm đều được Viện Kiểm nghiệm vaccine và sinh phẩm quốc gia kiểm tra, đạt yêu cầu mới được cấp giấy chứng nhận xuất xưởng.
Khi cấp giấy chứng nhận xuất xưởng, tiếp tục được kiểm tra giám sát chất lượng trong quá trình lưu thông trên thị trường và trong quá trình sử dụng thuốc. Việc này giúp nhóm vaccine có tỷ lệ giả và kém chất lượng (do ảnh hưởng của môi trường, thời tiết) rất thấp.
Với các loại thuốc khác, Bộ trưởng cho biết, Luật Dược yêu cầu phải đảm bảo 100% đạt tiêu chuẩn mới được xuất xưởng. Cùng với đó, thuốc trong quá trình lưu thông phải được cơ quan quản lý chất lượng Nhà nước lấy mẫu ngẫu nhiên để kiểm tra chất lượng tại các cơ sở kiểm nghiệm Nhà nước.
" Việc kiểm tra lấy mẫu thuốc theo nguyên tắc quản lý nguy cơ. Thuốc có nguy cơ không đạt chất lượng trong quá trình lưu thông và thuốc được sản xuất bởi các nhà sản xuất trước đây đã có tiền sử vi phạm chất lượng là những đối tượng cần tập trung cao hơn ", bà Đào Hồng Lan nói.
Bộ trưởng Y tế thông tin, hàng năm, các đơn vị y tế đã lấy mẫu kiểm nghiệm với 38.000 mẫu thuốc. Tỷ lệ thuốc không đạt chất lượng, thuốc giả những năm gần đây chỉ còn dưới 2%. Cụ thể, năm 2024, tỷ lệ không đạt chất lượng là 0,45%, còn tỷ lệ thuốc giả là dưới 0,1%.
Theo bà Đào Hồng Lan, tình trạng thuốc giả ở Việt Nam vẫn có xu hướng gia tăng thời gian tới, bởi hiện nay các sàn thương mại điện tử, mua bán giao dịch qua điện tử rất lớn.
" Tổ chức Y tế Thế giới đánh giá, 50% số giao dịch điện tử là thuốc giả hoặc có nguy cơ là thuốc giả. Do đó, chúng tôi xác định đây là đối tượng nguy cơ cao, để có những phối hợp cùng với Bộ Công Thương, Bộ Khoa học và Công nghệ đưa ra những giải pháp tập trung vào lĩnh vực này ", Bộ trưởng nhấn mạnh.
Bà Đào Hồng Lan cho biết, hiện thị trường dược phẩm của Việt Nam khoảng 7-10 tỷ USD nên nhiều doanh nghiệp làm ăn phi pháp coi đây là "cơ hội". Vì thế, cần tăng cường quản lý chất lượng từ sản xuất, lưu thông, phân phối đến bán lẻ để phòng, chống thuốc giả.
Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan cho rằng, người mua thuốc hiện nay chủ yếu quan sát bao bì, mẫu mã nhưng thiếu công cụ để truy xuất nguồn gốc.
Bộ Y tế đang cập nhật các thông tin liên quan đến thuốc giả trên website của Bộ Y tế, Cục Quản lý dược hay ứng dụng việc cảnh báo sớm, tăng cường tuyên truyền trên phương tiện thông tin đại chúng để hỗ trợ người dân nắm bắt các nội dung liên quan đến tình hình thuốc giả.
" Chúng tôi khuyến cáo người dân khi mua thuốc phải mua theo đơn, hoặc mua ở các cơ sở uy tín như nhà thuốc bệnh viện, đơn vị đã được cấp phép, các cơ sở quản lý theo chuỗi, vì chất lượng thuốc ở đây được quản lý rất chặt chẽ. Còn các cơ sở bán lẻ hoặc mua qua người này người kia, phải hết sức cảnh giác ", Bộ trưởng Y tế nói.
Với băn khoăn về đội ngũ quản lý thuốc, thực phẩm trong mô hình chính quyền địa phương hai cấp, Bộ trưởng Đào Hồng Lan nhấn mạnh chính quyền cấp xã hiện nay có Phòng Văn hóa - Xã hội và Trạm Y tế đều có chức năng quản lý, giúp UBND cấp xã và Sở Y tế quản lý thuốc và thực phẩm.
Giải quyết vấn đề nhân lực, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng, Bộ Y tế đang triển khai đề án đưa 1.000 bác sĩ về các trạm y tế và theo định hướng của Bộ Chính trị, sắp tới mỗi đơn vị cấp xã sẽ có từ 3-5 bác sĩ, có người có chuyên môn về dược, đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn.
" Về xử lý việc bán thuốc không kê đơn, hiện đã có quy định rất rõ. Việc thanh tra, kiểm tra có trách nhiệm rất lớn của chính quyền địa phương, đề nghị các địa phương tăng tính chủ động trong công tác này ", Bộ trưởng nói thêm.
