Mới đây, Bộ trưởng Tài chính Nga Anton Siluanov cho biết các doanh nghiệp trong lĩnh vực năng lượng, vận tải và tài chính đang nằm trong danh sách chuẩn bị được "tư nhân hóa". Tuy không nêu đích danh công ty nào, giới quan sát cho rằng đây có thể lại là những cái tên quen thuộc như Rosneft - tập đoàn dầu khí hàng đầu từng nhiều lần được gắn mác "ứng viên tư nhân hóa", nhưng thực tế vẫn chỉ có những thay đổi về mặt hình thức.
"Chúng tôi quan tâm đến việc thu hút nguồn tiền mới để phát triển các công ty", ông Siluanov cho biết. "Hiện tại, có những khó khăn trong việc tài trợ cho các chương trình đầu tư của các tập đoàn lớn".
Siluanov đề xuất việc khôi phục lại chiến dịch tư nhân hóa đang bị đình trệ vào cuối năm 2023, đệ trình danh sách 30 tên công ty lên chính phủ trong một đề xuất mà theo đó nhà nước sẽ tiếp tục kiểm soát cổ phần. Vào tháng 3, bộ này cho biết việc tư nhân hóa cổ phần của 7 công ty lớn vào năm tới sẽ huy động được tới 300 tỷ rúp (3,8 tỷ USD) cho ngân sách.
Trước đó, vào năm 2016, Điện Kremlin công bố thương vụ bán 19,5% cổ phần Rosneft cho Glencore (Thụy Sĩ) và Quỹ đầu tư quốc gia Qatar. Tuy nhiên, nhiều cuộc điều tra sau đó tiết lộ rằng thương vụ này chủ yếu được tài trợ bởi các ngân hàng Nga chứ chưa có dòng vốn ngoại, trong khi quyền kiểm soát thực sự vẫn là của nhà nước.
Ở lần này, tình hình cũng có phần cấp bách. Ngân sách liên bang Nga đang chịu áp lực nặng nề bởi chi phí quốc phòng do xung đột với Ukraine. Các lệnh trừng phạt của phương Tây đã gần như chặn đứng khả năng tiếp cận thị trường vốn quốc tế của Moscow. Trong khi đó, hoạt động vay nợ trong nước phải chịu lãi suất lên tới 20%, khiến việc bán tài sản trở thành một trong những lựa chọn hiếm hoi để huy động tiền mặt, ít nhất là trên lý thuyết.
Chính phủ Nga trước đây đã nhiều lần cam kết tư nhân hóa, nhưng thường trì hoãn hoặc giảm quy mô kế hoạch khi tình hình chính trị hoặc giá tài sản không thuận lợi. Với các tài sản chiến lược như dầu khí, ngân hàng, Điện Kremlin được cho là sẽ không dễ “buông tay”.
Giới phân tích nhận định động thái lần này có thể nhằm tạo ra một cú hích truyền thông ngắn hạn, đúng thời điểm Diễn đàn Kinh tế Quốc tế St. Petersburg diễn ra. Tuy nhiên, nếu không có cải cách cấu trúc thực sự hay dòng vốn ngoại thực chất, thì làn sóng "tư nhân hóa" mới này có thể chỉ một cuộc “bán tháo” mà không có gì bị bán đi.
Cũng tại sự kiện này, Bộ trưởng Kinh tế Nga Maxim Reshetnikov cho biết kinh tế Nga đang bên bờ vực suy thoái. Ông cho biết: “Những con số đang thể hiện rằng tăng trưởng kinh tế đang giảm tốc. Dù các dữ liệu hiện tại chỉ phản ánh quá khứ, nhưng nếu nhìn vào tâm lý kinh doanh hiện nay, chúng ta thực chất đã bên bờ vực suy thoái”.
Nhận định trên cho thấy động lực tăng trưởng kinh tế Nga đã xoay chiều, vốn được thúc đẩy bởi hoạt động chi tiêu quốc phòng lớn kỷ lục. Trong năm 2023, chi tiêu quân sự của nước này đã tăng 25% lên 13.100 tỷ rúp (167 tỷ USD), giúp GDP tăng trên 4% trong 2 năm liên tiếp sau khi sụt giảm vào năm 2022.
Tham khảo Reuters; Financial Times
