Bộ Xây dựng đang xin ý kiến về Dự thảo Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù cho dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam và gửi Bộ Tư pháp thẩm định. Theo đó, Bộ Xây dựng đề xuất Nhà nước cho nhà đầu tư vay tối đa 80% tổng mức đầu tư, lãi suất tối thiểu 0%, thời hạn 30 năm.
20% còn lại là nhà đầu tư tự huy động.
Theo Luật Quản lý nợ công 2017, hiện không có cơ chế Chính phủ sử dụng vốn ngân sách nhà nước cho doanh nghiệp vay lại nên theo ý kiến của Bộ Tài chính cần báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định.
Đồng thời, Bộ Tài chính đã có ý kiến: Đề xuất Chính phủ vay về cho chủ dự án vay lại với lãi suất bằng 0% trong thời hạn (không quá) 30 năm tương đương với việc Chính phủ phải đứng ra trả lãi suất cho khoản vay, việc này sẽ làm gia tăng chỉ tiêu nghĩa vụ trả nợ lãi trực tiếp của Chính phủ/tổng thu NSNN, có khả năng vượt trần, làm ảnh hưởng tiêu cực đến xếp hạng tín nhiệm quốc gia .
Thêm vào đó, lãi suất 0% làm suy yếu khả năng hoàn vốn và giảm động lực trả nợ của doanh nghiệp. Khi doanh nghiệp không có áp lực trả nợ (vì NSNN trả nợ lãi) sẽ dẫn tới NSNN khó thu hồi được nợ , không phù hợp với nguyên tắc quản lý nợ theo hướng thị trường.
Ngoài ra, Bộ Tài chính nêu ý kiến: Theo cơ chế đặc thù đề xuất, nhà đầu tư có trách nhiệm hoàn trả toàn bộ khoản vay một lần khi hết thời hạn khoản vay là rất rủi ro. Vì vậy, đề nghị Bộ Xây dựng đánh giá tính khả thi của phương án này khi tổng nhu cầu vay rất lớn, tuy nhiên, khả năng thu hồi vốn thực tế rất khó bảo đảm nếu dự án chậm thu hồi hoặc không đạt hiệu quả tài chính như dự kiến.
Về công nghệ, Bộ Xây dựng chỉ ra việc đầu tư của nhà nước cho phát triển công nghiệp đường sắt còn rất hạn chế. Các doanh nghiệp của Việt Nam khó có khả năng tham gia chuỗi sản xuất, cung ứng trang thiết bị đường sắt, đặc biệt là sản phẩm công nghiệp đường sắt hiện đại do không cạnh tranh được với các doanh nghiệp nước ngoài đã có sẵn công nghệ và kinh nghiệm.
Nhằm từng bước tự chủ trong việc nghiên cứu sản xuất một số loại vật tư, trang thiết bị chủ yếu (ray, ghi, thiết bị thông tin tín hiệu điện...), phương tiện đường sắt cần thiết có cơ chế đặc thù để tạo điều kiện cho doanh nghiệp trong nước được Nhà nước đặt hàng thực hiện một số nhiệm vụ phát triển công nghiệp đường sắt trọng điểm, có tính chiến lược, làm tiền đề phát triển công nghiệp đường sắt.
Bộ Tài chính cũng đề xuất chỉ giao một nhà đầu tư cho dự án này.
