Tỉ lệ thất nghiệp của Việt Nam trong độ tuổi lao động quý III/2025 chỉ ở mức 2,22%. Tuy nhiên, đằng sau con số tưởng chừng khả quan ấy là một vấn đề đáng lo, đó là số lượng thanh niên "3 không" – không học, không làm, không tham gia đào tạo – đang tăng mạnh trở lại.
Thanh niên "3 không" tăng
Theo Tổng cục Thống kê, trong quý III/2025, cả nước có khoảng 1,6 triệu thanh niên 15-24 tuổi thuộc nhóm "3 không", chiếm 11,5% tổng số thanh niên, tăng so với 10,1% quý II và 10,4% quý I/2025. Đáng chú ý, tỉ lệ này cao hơn cùng kỳ năm ngoái (10,7%), cho thấy xu hướng đảo chiều sau hai năm ổn định.
Nhóm thanh niên "3 không" tập trung nhiều ở khu vực nông thôn (13%) và nữ giới (13,3%), cao hơn đáng kể so với nam (9,8%). Điều này phản ánh khoảng cách giới và không gian trong cơ hội việc làm, cũng như hạn chế trong khả năng tiếp cận giáo dục và đào tạo nghề của giới trẻ ở vùng ngoài đô thị.
Hơn 1,6 triệu thanh niên vẫn "đứng ngoài cuộc" khiến thị trường lao động khó phát triển bền vững
Mặc dù thị trường lao động Việt Nam được đánh giá là đang phục hồi nhưng chất lượng và tính bền vững vẫn là dấu hỏi. Việc tỉ lệ thất nghiệp thấp song số thanh niên "3 không" tăng cho thấy sự phân hóa sâu sắc. Theo đó, một bộ phận người trẻ rơi ra ngoài vòng quay học tập và việc làm, trong khi doanh nghiệp lại thiếu lao động có kỹ năng.
Đầu tư mạnh cho đào tạo kỹ năng
Vấn đề này không chỉ riêng Việt Nam. Theo Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), toàn cầu hiện có khoảng 262 triệu thanh niên thuộc nhóm "3 không", chiếm 1/4 dân số trẻ, trong đó 2/3 là nữ.
"Không ai có thể nói về một tương lai ổn định khi hàng triệu thanh niên không có việc làm tử tế và cảm thấy bất an" - Tổng giám đốc ILO Gilbert F. Houngbo cảnh báo
Từ kinh nghiệm quốc tế, ILO đề xuất mô hình "Youth Guarantee" – đảm bảo mỗi thanh niên được tiếp cận việc làm, học nghề hoặc đào tạo trong vài tháng sau khi rời trường hoặc mất việc.
Với Việt Nam, việc đầu tư mạnh hơn cho đào tạo kỹ năng số, kỹ năng xanh, mở rộng cơ hội học nghề và hỗ trợ chuyển tiếp từ học tập sang việc làm là yêu cầu cấp thiết. Giữ tỉ lệ thất nghiệp thấp là tín hiệu tích cực, nhưng nếu hơn 1,6 triệu thanh niên vẫn "đứng ngoài cuộc", thị trường lao động sẽ khó đạt được sự phát triển bền vững.
