Trên thế giới, nhiều hòn đảo phát triển mạnh về du lịch nhờ kết hợp giữa cảnh quan thiên nhiên và khả năng kết nối thuận tiện với sân bay riêng. Điển hình như Maldives (quốc đảo ở Ấn Độ Dương) và Jeju (Hàn Quốc. Tại Việt Nam, Phú Quốc (An Giang), Côn Đảo (TP.HCM) và Cái Bầu (Quảng Ninh) là những hòn đảo hiếm hoi có sân bay dân sự. Đây là lợi thế hạ tầng chiến lược, góp phần thúc đẩy du lịch, kinh tế và tạo nên bản sắc riêng biệt cho từng đảo. Trong ảnh là sân bay quốc tế Vân Đồn nằm trên đảo Cái Bầu.
Được ví như “thiên đường nghỉ dưỡng” phía Nam, đảo Phú Quốc là đảo lớn nhất Việt Nam với diện tích 567 km². Một nửa diện tích (300 km2) trên đảo là rừng quốc gia, trong đó có 81 km2 là khu vực bảo vệ nghiêm ngặt. Đây là lá phổi xanh của hòn đảo, mái nhà chung của gần 1.400 loài thực vật và 500 loài động vật, trong đó có gần 200 loài quý hiếm.
Đặc biệt, đây là hòn đảo đầu tiên tại Việt Nam có sân bay quốc tế quy mô lớn nằm. Cách trung tâm Dương Đông khoảng 10 km, Sân bay rộng 900 ha, có đường băng dài 3.000m, có thể đón các máy bay lớn với 400 hành khách, 14 vị trí đỗ và nhà ga hiện đại, công suất 7 triệu lượt khách/năm.
Nhờ khả năng kết nối thuận tiện, chỉ trong 7 tháng đầu năm 2025, Phú Quốc đã đón hơn 5,2 triệu lượt khách, tăng gần 1,5 lần so với cùng kỳ 2024. Doanh thu du lịch đạt gần 24.900 tỷ đồng, tăng gấp đôi, cho thấy sức hút ngày càng lớn đối với du khách trong và ngoài nước.
Ngoài ra, quanh sân bay đã hình thành hệ sinh thái du lịch đồng bộ với hàng trăm resort, sân golf, trung tâm thương mại và cảng biển nước sâu. Tính đến năm 2024, đặc khu ghi nhận hơn 274 dự án du lịch với tổng vốn đầu tư gần 16 tỷ USD. Tổng thu ngân sách năm 2024 đạt 8.900 tỷ đồng, tăng hơn 100 lần so với năm 2004 và chiếm hơn 50% tổng thu tỉnh Kiên Giang (cũ).
Lượng khách du lịch dồi dào góp phần thúc đẩy các dự án bất động sản. Khắp đảo có hàng chục dự án của các ông lớn như Vingroup, Sun Group, Bim Group, CEO… Trong ảnh là Thị trấn Hoàng Hôn, dự án nổi bật ở Nam Phú Quốc.
Trước tốc độ tăng trưởng nhanh, đảo Phú Quốc cũng đối mặt với quá tải hạ tầng. Đến 2030, sân bay Phú Quốc sẽ được mở rộng, nâng công suất lên 20 triệu lượt khách/năm. Song song đó, các dự án đường ven biển, khu đô thị du lịch và trung tâm hội nghị đang được triển khai nhằm đón đầu sự kiện APEC 2027.
Tương tự Phú Quốc, đảo Cái Bầu là đảo lớn nhất trong quần thể hơn 600 đảo của đặc khu Vân Đồn (tỉnh Quảng Ninh). Đảo có diện tích khoảng 228 km², chiếm gần một nửa tổng diện tích toàn đặc khu (551 km²). Đây cũng là trung tâm hành chính - kinh tế của Vân Đồn, nơi đặt thị trấn Cái Rồng và tập trung phần lớn dân cư.
Khác với các đảo biệt lập, Cái Bầu được kết nối trực tiếp với đất liền thông qua hệ thống cầu Cửa Ông và cao tốc Hạ Long – Vân Đồn – Móng Cái (CT06), giúp rút ngắn thời gian di chuyển từ Hà Nội xuống đảo chỉ còn hơn 2 giờ, tạo điều kiện thuận lợi cho lưu thông kinh tế giữa vùng ven biển và nội địa.
Đáng chú ý, đây là nơi đặt sân bay quốc tế Vân Đồn, sân bay tư nhân đầu tiên của Việt Nam, do Tập đoàn Sun Group đầu tư và khai thác từ cuối năm 2018. Sân bay rộng 325 ha, đạt chuẩn ICAO cấp 4E, với đường băng dài 3.600 m, đủ đón máy bay thân rộng như Boeing 787, Airbus A350; công suất thiết kế 2,5 triệu lượt khách/năm và hơn 10.000 tấn hàng hóa.
Đặc biệt, đây là sân bay đầu tiên trong cả nước được cấp phép khai thác trực thăng thương mại, phục vụ du lịch cao cấp, cấp cứu và giám sát rừng - biển.
Theo Quyết định (số 1395/QĐ-TTg) của Thủ tướng Chính phủ, loạt dự án chiến lược gồm tổ hợp cảng du thuyền, resort, trung tâm thương mại và casino cao cấp trị giá tối thiểu 2 tỷ USD với tổng diện tích 244,45 ha sẽ được triển khai trong bán kính 20km quanh sân bay quốc tế Vân Đồn trong thời gian tới.
Nhỏ nhất là Côn Đảo (thuộc TP.HCM). Đảo chỉ rộng 76 km², dân số hơn 10.000 người. Khác biệt lớn nhất của Côn Đảo nằm ở sự kết hợp hiếm có giữa di sản lịch sử và sinh thái biển đảo. Từng là nơi giam giữ hàng vạn chiến sĩ cách mạng suốt gần một thế kỷ, Côn Đảo nay được UNESCO công nhận là khu dự trữ sinh quyển thế giới, bảo tồn nhiều loài quý hiếm như rùa biển, bò biển, cá heo...
Về hạ tầng, Côn Đảo là địa phương duy nhất có đường bay trong thành phố, kết nối thẳng đến sân bay Tân Sơn Nhất. Sân bay trên đảo rộng 141 ha, chỉ bằng khoảng 1/6 so với Phú Quốc (900ha), với đường băng dài 1.830m, cũng ngắn hơn đáng kể. Với quy mô hạn chế, sân bay này chủ yếu khai thác các dòng máy bay nhỏ như ATR72, sức chứa khoảng 70 hành khách.
Tuy nhiên, chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, đặc khu Côn Đảo đã đón gần 400.000 lượt khách, gấp khoảng 40 lần dân số. Trong đó, riêng 2 tháng cao điểm hè (tháng 5 - 6), sân bay Côn Đảo đã đón gần 100.000 lượt hành khách cho thấy áp lực ngày càng rõ lên hạ tầng hiện hữu.
Trước nguy cơ quá tải, dự án nâng cấp sân bay với tổng vốn hơn 3.780 tỷ đồng đang được nghiên cứu triển khai, hướng đến chuẩn ICAO 4C–4E, đủ điều kiện tiếp nhận các dòng Airbus A320, A350 (150–300 chỗ). Khi hoàn thành, năng lực kết nối sẽ mở rộng đáng kể, kéo theo nhu cầu lưu trú dài ngày và tạo đà tăng trưởng cho thị trường bất động sản du lịch – nghỉ dưỡng tại khu vực.
Hiện tại, du lịch chiếm hơn 70% cơ cấu kinh tế của Côn Đảo. Năm 2024, đảo đón hơn 586.000 lượt khách, doanh thu từ du lịch đạt hơn 3.0000 tỷ đồng, tăng gần 13% so với kế hoạch. Ảnh: Nguyễn Ken.
Theo quy hoạch đến 2030, Côn Đảo phát triển theo mô hình du lịch chất lượng cao, ưu tiên resort 5 sao, nghỉ dưỡng chăm sóc sức khỏe, chữa lành... Cùng với đó, nơi đây sẽ trở thành điểm đến chiến lược trong chuỗi du lịch ven biển phía Nam, đồng thời tạo dư địa cho mô hình đầu tư gắn với bảo tồn.
